Kim jesteś – jeżem czy lisem?

Wielodyscyplinarność czy specjalizacja – obie ścieżki mogą zapewnić ci sukces. Którą więc wybrać?

Wszystko zaczęło się od przypowiastki filozoficznej Archilocha z morałem: „Lis wie wiele rzeczy, a jeż jedną wielką”. Starożytny poeta grecki zwrócił uwagę, że zwierzęta te reprezentują dwa wykluczające się sposoby postrzegania rzeczywistości i działania: gdy ruchliwy lis odkrywa niezliczone możliwości, jeż pozostaje w miejscu, zwija się w kłębek i ogranicza się do jednego, dużego pomysłu. Współcześni mistrzowie biznesu, zarządzania i finansów, ale także sztuki życia, sprzeczają się, która z obu strategii jest lepsza – podejście lisa czy jeża.

Za postawą jeża opowiada się Warren Buffett, inwestor giełdowy, który stosuje prostą metodę nazywaną kręgiem kompetencji. Z grubsza chodzi o to, żeby trzymać się tego, co umiemy i wiemy, a nie próbować swoich sił w sferach zupełnie dla nas nowych, nieznanych. „Poznaj swój krąg kompetencji i w nim pozostań. Jego wielkość nie jest istotna. Bardzo ważne jest natomiast, żebyś wiedział, gdzie przebiega wyznaczająca go linia” – podpowiada  „wyrocznia z Omaha”. Podobnie uważa Ken Blanchard, światowej sławy guru w dziedzinie przywództwa, który sukces jest efektem dbałości o swoje mocne strony, a jeśli skupimy się na tym, co wychodzi nam gorzej, niczego nie osiągniemy.

Ale zwolenników ma także szkoła lisa. Zachwalał ją m.in. Steve Jobs, który twierdził, że kreatywność polega na łączenie rzeczy i że sama technologia to za mało. „Dopiero mariaż technologii ze sztukami wyzwolonymi, z naukami humanistycznymi przynosi prawdziwie zachwycające wyniki” – mówił twórca Apple’a. Z kolei Albert Einstein, laureat Nagrody Nobla i skrzypek, ostrzegał, że „specjalizacja grozi uczonemu pozbawieniem szerokich perspektyw i zepchnięciem go na poziom wyrobnika nauki”.

Co jest lepsze: wielodyscyplinarność czy specjalizacja, wąskie czy szerokie horyzonty, rozwijanie tylko mocnych stron czy wychodzenie poza swój krąg kompetencji? Widzę to tak: jeśli chcemy utrwalać to, co w świecie dobre, naśladujmy jeża, ale jeżeli chcemy tworzyć nowe, lepsze rzeczy, podążajmy drogą lisa.

Michał Gembal