Kulturalne Bielany

Z Beatą Jeżewską, nowomianowaną dyrektorką Bielańskiego Centrum Edukacji Kulturalnej im. Jonasza Kofty w Warszawie, rozmawiał Jacek Zienkiewicz.

Na tak zwanej prowincji, czyli w mniejszych miejscowościach, tworzenie kultury było zwykle obciążone przekonaniem, że tam jest to robić trudniej. Myślało się tak najczęściej w ewidentnym odniesieniu do Warszawy, która od zawsze miała wizerunek kulturalnego eldorado. Być może wielu zechciałoby   z tym polemizować, niemniej jednak wydaje się, że nie jest to pogląd  zupełnie oderwany od rzeczywistości. Czy w istocie misja tworzenie kultury i edukacji poprzez kulturę, na stołecznym gruncie jest swoistą samosiejką?

Pani Dyrektor, jak ważne są dla Pani warszawskie Bielany, ich mieszkańcy i dlaczego?

Bielany to moja „mała Ojczyzna”. To miejsce, które przyciąga niepowtarzalnym charakterem i duchem wspólnoty. Przechadzając się po urokliwych, pełnych zieleni uliczkach, można dostrzec historię przeplatającą się z nowoczesnością, tradycję, która wciąż żyje w starych murach i energię młodych pokoleń. Jednak to, co czyni tę dzielnicę naprawdę niezwykłą, to jej mieszkańcy, ludzie o otwartych sercach, gotowi do działania, wspierania się nawzajem i budowania relacji.

Co, w dobie powszechnej cyfryzacji, sztucznej inteligencji, łatwego dostępu do wszelkich dóbr cywilizacji może uczynić edukacja przez kulturę?

Edukacja przez kulturę, w tym kontekście ma do odegrania kluczową rolę w kształtowaniu młodych pokoleń, oferując im coś, czego technologia nie jest w stanie w pełni zastąpić, ludzką wrażliwość, empatię i głębokie zrozumienie świata. Edukacja przez kulturę jawi się jako pomost do świata wartości, które czynią nas prawdziwie ludzkimi. Konkretyzyjąc, kultura między innymi rozwija kreatywność i zdolność do krytycznego myślenia. Poprzez obcowanie ze sztuką, muzyką, teatrem czy literaturą, ludzie uczą się patrzeć na rzeczywistość z różnych perspektyw. Tego rodzaju doświadczenia balansują codzienność, w której szybkość i powierzchowność dominują nad głębią.

Jakich inicjatyw kulturotwórczych możemy spodziewać się w BCEK-u w nadchodzącym, pani premierowym (nomen omen) sezonie?

W nadchodzącym sezonie w BCEK możemy spodziewać się wielu inspirujących inicjatyw, takich jak: warsztaty malarstwa i rzeźby oraz innych form sztuk wizualnych, programy edukacyjne prezentujące młodzieży zawody związane z kulturą, wystawy, wydarzenia plenerowe, międzynarodową wymianę kulturową oraz interaktywne przedstawienia teatralne dla całych rodzin, pod nieformalna nazwą „teatrów czwartkowych”

Skąd pomysł na comiesięczne „teatry czwartkowe”?

Projekt ten powstał z potrzeby integrowania różnych pokoleń – dzieci, rodziców, dziadków – oraz stworzenia im przestrzeni do przeżywania magii teatru. To coś więcej niż „zwykłe” spektakle, to swego rodzaju wspólne „doświadczanie” kultury, które wzmacnia więzi rodzinne i tworzy unikalną atmosferę. Cykliczność wydarzenia sprawia, że staje się ono częścią lokalnej tradycji. Najcenniejszy jednak jest widok rozentuzjazmowanych dzieci i ich opiekunów, którzy na każdy kolejny spektakl czekają z ogromną niecierpliwością i wdzięcznością.

Ile w osobie dyrektora kulturalnej placówki edukacyjnej musi być artysty i wrażliwca a ile menadżera?

Bycie dyrektorem kulturalnej placówki edukacyjnej to wyzwanie, które wymaga harmonijnego połączenia przytoczonych przymiotów.

„Artysta w dyrektorze” to ta część, która rozumie istotę twórczości, pasji i głębokiej wrażliwości. To osoba, która potrafi docenić wartość sztuki, inspirować, rozumieć potrzeby artystów i wychowanków oraz tworzyć atmosferę sprzyjającą kreatywnemu rozwojowi.

„Wrażliwiec” w dyrektorze powinien nadawać placówce ciepło i empatię. Dyrektor powinien rozumieć i odpowiadać na potrzeby pracowników, uczniów i lokalnej społeczności. Tworzy przestrzeń, w której ludzie czują się słuchani, wspierani i motywowani, w której każdy czuje się częścią wspólnoty, co jest szczególnie ważne w środowisku edukacyjnym.

Żadna placówka nie mogłaby funkcjonować bez menadżera, który potrafi podejmować strategiczne decyzje, zarządzać zasobami, rozwiązywać problemy i planować działania z myślą o długoterminowym sukcesie. To sprawny menadżer potrafi skutecznie organizować pracę zespołu, dbać o finanse, nawiązywać współprace i promować działalność placówki. To on stawia cele i monitoruje ich realizację, zapewniając rozwój i stabilność instytucji.

Żyjemy w czasach wyczulonych na rachunek ekonomiczny. Jak można przekonać dysponentów finansów publicznych do inwestowania w edukację kulturalną?

Przekonywanie zarządzających finansami publicznymi do inwestowania w edukację kulturalną wymaga pokazania, że jest to wkład o szerokim i długofalowym wpływie, zarówno społecznym, jak i ekonomicznym. Edukacja kulturalna jest nie tylko środkiem do rozwijania artystycznych umiejętności. Społeczeństwa, które angażują się w kulturę, są bardziej skłonne do współpracy, zaangażowania obywatelskiego i działań prospołecznych, co prowadzi do zmniejszenia kosztów związanych z problemami społecznymi, takimi jak przestępczość czy wykluczenie. Działania kulturotwórcze rozwijają kreatywność i innowacyjność – cechy, które są dziś kluczowe na rynku pracy. Inwestowanie w edukację kulturalną wspiera rozwój umiejętności miękkich, takich jak komunikacja, współpraca i rozwiązywanie problemów, które są cenione przez pracodawców. Kreatywność, innowacyjność, odwaga do podejmowania nieszablonowych decyzji w szerszej perspektywie przyczynia się do wzrostu gospodarczego kraju. 

Miasta i regiony, które inwestują w kulturę i edukację kulturalną, przyciągają turystów, napędzając lokalną gospodarkę. Festiwale, wystawy, spektakle i inne wydarzenia artystyczne mogą być magnesem dla odwiedzających, generując przychody dla lokalnych przedsiębiorstw, hoteli, restauracji i innych usług. 

Ponadto badania potwierdzają, że dzieci i młodzież uczestniczące w zajęciach artystycznych osiągają lepsze wyniki w nauce, są bardziej zmotywowane i pewne siebie. 

Dodatkowo w czasach podziałów społecznych edukacja kulturalna pełni funkcję integracyjną. Projekty kulturalne i artystyczne mogą łączyć społeczności lokalne. To z kolei buduje społeczeństwo bardziej spójne i odporne na kryzysy. 

Podsumowując, inwestycja w edukację kulturalną to nie wydatek, ale strategia o wysokiej stopie zwrotu społecznego i ekonomicznego.

Dziękuję bardzo Pani za rozmowę i życzymy sukcesów w misji kierowania Bielańskim Centrum Edukacji Kulturalnej.

Jacek Zienkiewicz, Aktor śpiewający, konferansjer, animator

Zawodowi aktorzy teatru JUMAJA : Katarzyna Afek, Katarzyna Skoniecka, Jacek Zienkiewicz i Patryk Smarski